Mücbir Sebep Ne Demek? Sigortada Mücbir Sebepler Nelerdir?

Mücbir Sebep Tanımı

Öngörülemeyen ve önlenemeyen, kişilerin kontrolü dışında gelişen durumlar için mücbir sebep ifadesi kullanılır. Hukuki anlamda mücbir sebep, bir borç veya yükümlülüğün yerine getirilmesini imkânsız hale getiren doğal afetler, salgın hastalıklar, savaş, grev gibi olağanüstü olayları kapsar. Böyle durumlarda, sigorta sözleşmesinden doğan bazı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi mazur görülebilir.

Sigortada Mücbir Sebep Neleri Kapsar? Mücbir Sebep Halleri Nelerdir?

Sigortalı ve sigortacının yükümlülüklerini yerine getirmesini etkileyebilecek olağanüstü durumlar sigortada mücbir sebep halleri olarak adlandırılır. Mücbir sebep hal örneklerini şöyle sıralayabiliriz:

Doğal Afetler

Deprem, sel, fırtına, toprak kayması, volkanik patlama gibi durumlar bireysel ve kurumsal sigortalarda olağanüstü durum olarak kabul edilir. Örneğin evinize sigorta yaptırırken poliçede mücbir sebepler kapsanmıyorsa, farklı teklifleri değerlendirebilirsiniz. Sigorta yaptırdıktan sonra ek olarak doğal afet sigortalarını da araştırabilirsiniz.

Savaş ve İç Karışıklıklar

Ülkelerin güvenliğini tehdit eden bazı durumlar kişilere de direkt olarak zarar verebilir. Savaş durumları, iç karışıklıklar, ayaklanmalar ve terör saldırıları genellikle sigorta kapsamında olabilir. Ancak bazı poliçelerde özel şartlara tabi olabilir veya teminat dışı kalabilir. Bu noktada farklı sigorta tekliflerini değerlendirmek yararlı olabilir.

Salgın Hastalıklar

Çok yakın zamanda tüm dünya olarak şahit olduğumuz COVID-19 gibi pandemi, bölgesel veya küresel salgın hastalıklar mücbir sebep olarak kabul edilir. Çoğu özel ve tamamlayıcı sağlık sigortaları bu hastalıkları kapsayabilir. Yine de hariç tutulan durumları iyi anlayabilmek ve COVID-19 gibi kolektif olarak etkilenebileceğimiz durumlara önlem alabilmek için, farklı poliçeleri değerlendirmek gerekebilir.

Hukuki ve İdari Engeller

Ülkeler arası anlaşmazlıklardan ve savaş durumlarından dolayı sınırlar kapanabilir ya da ithalat ve ihracat operasyonlarına kısıtlamalar gelebilir. Aynı zamanda, COVID-19 gibi resmi karantina durumlarında operasyonların devamlılığı sağlanamayabilir. Resmi karantina durumları sadece ülkeleri kapsamak durumunda değildir. Belli ilçelerde veya üretim tesislerinde yayılan hastalıklar sebebiyle resmi karantina durumları gerçekleşebilir.

Grev ve Lokavtlar

Grevler, işçilerin aldığı protesto kararına bağlı iş görmeyi durdurmalarına verilen addır. Diğer yandan lokavt ise işveren tarafından işçilerin süresiz olarak görevlerinden uzaklaştırılması durumudur. Bu durumlar sigorta şirketleri tarafından olağanüstü durum olarak kabul edilebilir. Bu durumda poliçenin özel şartları incelenmelidir.

Diğer Mücbir Sebep Nedir?

Poliçede açık olarak yer almayan fakat hayatın ve iş operasyonlarının olağan akışını etkileyen durumlar olabilir. Örneğin; havacılık ve deniz taşımacılığını etkileyen kazalar, kişileri ve kurumları zarara uğratabilir. Bir diğer mücbir sebep nedir sorusuna örnek olarak, farklı sebeplere bağlı enerji kesintileri ve altyapı çöküşleri olağanüstü durum olarak kabul edilebilir diyebiliriz.

Poliçe Kapsamının Önemi: Mücbir Sebep Olunca Ne Olur?

Sigorta, bireylerin veya kurumların belirli risklere karşı maddi güvence sağlamak amacıyla sigorta şirketlerine ödeme yaptığı bir sözleşme olup, sigortada mücbir sebep olarak değerlendirilen olaylar poliçede detaylı bir şekilde belirtilir. Ancak her mücbir sebep durumu sigorta kapsamında olmayabilir. Örneğin, savaş ve terör olayları gibi durumlar genellikle poliçelerde hariç tutulabilir veya ek teminat gerektirebilir. Bu nedenle, poliçe şartlarının dikkatle okunması ve kapsamın netleştirilmesi önemlidir.

Sigorta yaptırmadan önce Sigortayeri üzerinden fiyat ve poliçe kapsamı karşılaştırabilirsiniz. Farklı sigorta şirketlerinin kapsamlarını ve ek teminatlarını gözden geçirme şansınız olur. En uygun poliçeler her zaman en iyi seçenek olmayabilir. Özellikle üretim, ithalat, ihracat operasyonları içeren meslekleriniz bulunuyorsa, ya da belli açılardan riskli bölgelerde yaşıyorsanız, en kapsamlı sigorta teklifini değerlendirmek mantıklı olabilir.

Mücbir Sebep Halleri Sonucunda Ne Olur?

Olağanüstü durumlar sigortalı ve sigortacının kontrolü dışında gerçekleştiği için sözleşme yükümlülüklerini karşılamak imkânsız hâle gelebilir. Bu durumlarda ticari ve hukuki sonuçlar doğar.

• Bu durumlarda sözleşmeden doğan yükümlülükler askıya alınabilir. Örneğin, sigortalı taraf prim ödemelerini geçici olarak tamamlamayabilirken, sigortacı hasar taleplerini yerine getirmeyebilir ya da gecikmeler yaşanabilir.
• Olağanüstü durum sigorta poliçesi kapsamında yer alıyorsa sigortacının zararı karşılaması gerekir. Poliçede hariç tutulduğu açıkça belirtildiği sürece, sigortacı zararı karşılamayabilir. Dolayısıyla sigorta yapmadan önce ek teminatlar detaylı bir şekilde incelenmelidir.
• Mücbir sebepten dolayı bazı yükümlülükler iki taraftan da yerine getirilmemiş olabilir. Eğer durum bu ise, süre uzatımı veya ertelemeler yapılabilir. Örneğin sigortalının hasar bildirim süresi uzatılabilir ya da sigorta şirketinin inceleme süresi uzatılabilir.
• Olağanüstü durumlar uzun süre devam ediyorsa sözleşme feshedilebilir.

Mücbir sebep halleri örnek durumlar ve sonuçları şöyle sıralanabilir:

• Deprem teminatı varsa sigorta şirketi zararı karşılamalıdır.
• Pandemi durumlarında salgın hariç tutulmuşsa sigortacı ödeme yapmak zorunda değildir.
• Çoğu savaş durumu kapsam dışında kalır. Eğer savaş durumuyla ilgili ek teminat varsa zarar karşılanabilir.

Mücbir Sebep Hallerinde Hangi Adımları İzlemek Gerekir?

Kontrol dışı ve öngörülemeyen olaylarda kişiler ve kurumlar tüm haklarını eksiksiz kullanabilmek için doğru adımları izlemelidir:

1. Olay yaşandıktan sonra etkilerini açık bir şekilde ortaya koymak için gerekli belgeleri hazırlayabilirsiniz. Fotoğraf, video, rapor ve tanık ifadeleri kanıt olarak kullanılabilir. Doğal afet durumları için devlet kurumlarından alınan raporlar ve mahkeme kararları kullanılabilir.
2. Sizin için doğacak sonuçları ve haklarınızı eksiksiz öğrenmek için poliçenin kapsam ve teminat şartlarını detaylıca inceleyebilirsiniz. Hariç tutulan durumları kontrol etmek bu adımda önemlidir.
3. Süreçlerde gecikme ve sorun yaşamamak için, durumu hızlıca ilgili kişilere bildirmek gereklidir. Sigortacıya, poliçede belirtilen süre içinde yazılı olarak başvurmalısınız. Eğer ticari sözleşmeniz varsa diğer taraflar da bilgilendirilmelidir.
4. Haklarınızı eksiksiz korumak için hukuki danışmanlık alabilirsiniz. Özellikle gecikme yaşanıyorsa ya da süre uzatımı gerekiyorsa resmi adımları takip etmek önemlidir.

Mücbir sebep nedeniyle yükümlülüklerinizi yerine getiremiyorsanız şartların yeniden belirlenmesi veya süre uzatımını talep edebilirsiniz.