Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Nedir? UTTS Zorunlu mu?

Firmalar aldıkları akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indiriminden faydalanabilir. Bu noktada Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) vergi kaçakçılığı ve faturaların usulsüz kullanımını engellemek adına Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS)’ni geliştirmiştir.

Bugün trafiğe kayıtlı yaklaşık 30 milyon taşıt olduğu biliniyor. Yaklaşık 10 milyona yakın aracın sahibi akaryakıt harcamalarını gider olarak gösteriyor. Her geçen gün trafiğe katılan yeni araç sayısının artmaya devam ettiği düşünüldüğünde vergiden muaf olan tutar oranı da araç sayısına paralel olarak artıyor. Bu noktada vergi kaçakçılığının ve faturaların usulsüz kullanımının engellenmesi için Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS)’ni geliştirmiştir.

UTTS’nin ilk olarak Resmi Gazetede yayımlandığı tarih 5 Ekim 2023 tarihidir. Sistem 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na dayandırılarak Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Genel Tebliği ile yasal olarak düzenlenmiş 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle de hayata geçirilmesi planlanmıştır. Akaryakıt satın alırken kullanılan taşıt tanıma sistemi akaryakıt alımlarını, akaryakıt alan aracın plaka bilgileriyle eşleştirerek usulsüz vergi indirimi yapanları tespit etmeyi ve böylece kayıt dışı ekonomiyle mücadeleyi amaçlar. Peki taşıt tanıma birimi nedir ve zorunlu mudur, haydi gözden geçirelim. 

Taşıt Tanıma Nedir?

Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) genel olarak araç filolarının masraflarını kontrol etmelerine yarayan bir sistemdir. Firmalar bu sistemle filoda yer alan araçları takip etmenin yanı sıra yakıt masraflarını optimize ederek verimlilik ve karlılıklarını arttırmayı amaçlarlar. Sistemin çalışması için taşıt üzerine bir taşıt kimlik ünitesi adı verilen bir arabirimin takılması yeterlidir.

Taşıt tanıma birimi, yakıt alan aracın plakası, kilometresi, yakıt aldığı tarih, yakıt cinsi, miktarı, tutarı gibi bilgileri akaryakıt pompasında yer alan donanıma aktaran bir sistemdir. Donanım bu bilgileri akaryakıt firmasında iletir. Akaryakıt firması da araç sahibi firmaya fatura keser. Süreç tamamen otomatik olarak işler.

Dolayısıyla firmaların işletmelerinde kullandıkları taşıtlara 31 Aralık 2024 tarihine kadar TTB (Taşıt Tanıma Birimi) taktırmaları gerekmektedir. Taşıt tanıma birimi zorunluluğu ise 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle başlayacaktır.

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Nedir? 

UTTS nedir sorusu özellikle Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) zorunluluğu olan firmalar için kritik bir sorudur. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi akaryakıt istasyonlarında bulunan akaryakıt pompalarına bağlanan bir çeşit ödeme kaydeden sistemdir. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) özellikle rekabetin çok fazla arttığı alanlardan biri olan akaryakıt satışlarında haksız rekabetin önüne geçmeyi amaçlar. Sistem sadece ödemeyi kaydetmez aynı zamanda akaryakıt yüklenen aracın taşıt plakasını da otomatik olarak sisteme aktarır.

UTTS montaj yeri olarak araçların depo kapağı olarak belirlenmiştir. Araçlara monte edilene Taşıt Tanıma Birimi (TTB), akaryakıt pompa tabancalarına takılana ise Taşıt Okuyucu (TTO) adı verilir. Akaryakıt dolumu sırasında akaryakıt pompa tabancalarında bulunan TTO taşıtları tanıyarak taşıt bilgilerini Tabanca İletişim Modulü (TİM)’ne iletir.

TİM Darphane üzerinden aracın plaka bilgilerini sorgulayarak elde ettiği bilgileri ödeme kaydeden cihaza otomatik olarak aktarır. Petrol şirketleri de bu sisteme dahil olduklarından araçlara alınan akaryakıt miktarı ve hangi plaka tarafından ne kadar akaryakıt alındığı ile ilgili bilgiler olur.

UTTS nereden alınır, diye soranlar için hemen söyleyelim. UTTS satın alınan bir sistem değildir. UTTS bir platformdur. Araçlar bu sisteme Darphane üzerinden dahil olurlar.

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Zorunlu mu? 

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi zorunluluğu konusunda gelince; UTTS vergi mükellefiyeti olan ve trafikte aracı olan kişi ve kuruluşlar için zorunludur. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kapsamına giren araçların en geç 31.12.2024 tarihine kadar TTB monte ettirilerek sisteme dahil olmaları gerekir. Dolayısıyla vergi mükelleflerinin trafiğe çıkan araçlarına mutlaka UTTS taktırması gereklidir. Sahip oldukları araçların yanı sıra kiraladıkları araçların da Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) sistemine kaydedilmesi kritiktir.

Diğer yandan sistem sadece trafikteki mevcut araçlar için değil 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren satılacak sıfır araçlarda da zorunlu hale getirildi. UTTS vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişiler için zorunludur. Eğer araç sahibi kullandığı akaryakıtın bedelin vergiden düşmüyorsa bireysel taşıt tanıma yaptırmasına gerek yoktur.

UTTS Neden Zorunludur? 

UTTS zorunluluğunun getirilmesinin temel nedeni, vergi kaçakçılığını önlemektir. Bu kapsamda faturaların usulsüz şekilde kullanımının önüne geçilmesi için Gelir İdaresi Başkanlığı, UTTS’yi zorunlu hale getirmiştir.

UTTS Hangi Araçları Kapsıyor?

Araçlarına aldıkları akaryakıtı vergiden düşen tüm araç sahipleri Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kapsamına girer. Dolayısıyla sistem araç modeli ve yılı ayrımı olmaksızın vergi mükellefi olan ve yakıt harcamalarını gider olarak gösteren tüm özel ya da tüzel kişileri kapsar. Bu kişilerin araçlarına Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) sistemi taktırarak harcamalarını kayıt altına aldırmaları istenir. Taşıt Tanıma Birimi (TTB) olarak da adlandırılan donanım araçların yakıt depo girişlerine takılır.

Taşıtın el değiştirmesi ya da plakasının değişmesi durumunda, Yetkilendirilmiş Taşıt Montaj Firmaları’nın araca yeni bir Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takmaları gerekir. Araç sahiplerinin aracın plakası ya da sahipliği ile ilgili değişiklik olması durumunda ilgili firmalarla iletişime geçerek yeni TTB taktırmaları önemlidir.

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) donanımlarının araçlara ve akaryakıt istasyonlarına takılarak sistemin aktif hale getirilmesi ise Darphane tarafından yetkilendirilen firmaların sorumluluğundadır. Bu firmalar sistemin kurulmasının yanı sıra sistemin doğru çalışmasından ve bakım onarım işlemlerinden de sorumlu olurlar.

Taşıt tanıma nasıl sökülür, sorusunda ise 3 farklı yanıt verilebilir. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) zorunlu olduğundan taşıt tanıma sisteminin sökülebilmesi için:

1. Sistemde arıza olması gerekir.
2. Aracın satılmış olması gerekir.
3. Aracın plakasının değişmiş olması gerekir.

 Sökme işlemi de sadece yetkili firmalar tarafından yapılır.

UTTS Avantajları 

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kayıt dışı ekonomiyle etkin bir mücadele süreci yürütebilmek açısından oldukça avantajlı bir sistem olmasının yanı sıra diğer bazı avantajları aşağıdaki gibidir:

• Akaryakıt piyasasında fırsat eşitliği sağlayarak haksız rekabeti önleyebilecek bir sistemdir.
• Sahte fatura alarak usulsüz muhasebe kaydı üzerinden vergi kaçırmanın önüne geçer.
• Bilgiler güvenli ve otomatik olarak sisteme aktarıldığından denetlemesi kolay hale gelir.
• Ulusal Taşıt tanıma Sistemi (UTTS), işletmelerin yakıt alımlarını hızlandırırken tüm bilgilerin sisteme aktarılması yetkisiz kullanımın önüne geçer.
• Sistem yakıt tüketimiyle ilgili detaylı rapor sunduğundan maliyet yönetimini kolaylaştırır.
• Firmalar yıllık tüketim maliyetlerini inceleyerek bir sonraki yılın bütçesini planlayabilirler .
• Özellikle filo yönetimindeki iyileştirme fırsatlarını görmeyi sağlayan ve yakıt masrafını optimize etmeye olanak veren, verimliliğe katkı sunan bir sistemdir.

Bu faydaları düşünüldüğünde UTTS hem devlet hem de işletmeler için oldukça avantajlı bir sistemdir.

UTTS Ücretli mi?

UTTS sistemi teknolojik ve yenilikçi bir sistem olarak akaryakıtta vergilendirme sürecinin şeffaf ve güvenli biçimde takibinin sağlanmasını amaçlar. Vergi mükellefi taşıt sahiplerinin 2024 yılı içinde ödeyecekleri bedel montaj dahil, KDV hariç 1.810 TL’dir. Bu tutar akaryakıt firmaları için 50.000 TL+KDV’dir. (Bu 2024 verileridir, değişebilir.)

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) 31 Aralık 2024 sonuna kadar araçlara ve akaryakıt istasyonlarına taşıt tanıma zorunluluğu getirmiştir. Araçlarına Taşıt Tanıma Birimi taktırma zorunluluğu bulunan ve akaryakıtı gider olarak göstermeyi planlayan vergi mükelleflerinin Darphane tarafından yetkilendirilmiş firmalarla irtibata geçerek Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS)’ni araçlarına monte ettirmeleri önemlidir.

Aynı şekilde akaryakıt istasyonlarının da 1 Ocak 2025 itibariyle en az bir pompaya TTO monte ettirmeleri zorunludur. Böylece akaryakıt istasyonundan yakıt aldığınızda sistem aracı otomatik olarak tanıyarak ilgili bilgileri sisteme aktarır. Taşıt tanıma indirim oranları ise akaryakıt aldığınız firmaların sistemine göre değişir. 

UTTS için Son Tarih Ne Zaman? 

01.01.2025 tarihi itibariyle tüm akaryakıt istasyonlarında Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) sistemi üzerinden akaryakıt almak mümkün olacaktır. Bu nedenle en geç 31 Aralık 2024 tarihi itibariyle tüm akaryakıt istasyonlarından en az bir pompada UTTS donanımlarının entegrasyonunun tamamlanmış olması zorunludur. Sistem çift taraflı işlediğinden bu tarih itibariyle firmaların bünyelerinde bulunan ve kiraladıkları araçların UTTS donanımlarını tamamlamış olmaları gereklidir.

Sisteme kaydolmak isteyen firmaların UTTS sisteminin portalına girerek kayıt formu doldurmaları yeterlidir. Formda firma bilgileri, montaj yapılacak araçlar ve akaryakıt istasyonlarına ait bilgiler istenir. Başvuru formu doldurulduktan sonra imza sirküleri, firma yetkilendirme belgeleri gibi belgeler sisteme yüklenir.

Başvuru işlemi eksiksiz olarak tamamlandıktan sonra ödeme işlemi yapılır  Firma sistemin yönlendirdiği yetkili montaj firmaları ile irtibata geçerek aracına Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) montajı yaptırmak için iletişime geçer. 

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi taktırdığınız araçlarınızın güvenliği için Sigortayeri ile görüşebilir trafik sigortası hizmetinin yanında kasko gibi farklı sigorta seçenekleri ve avantajlı paketler hakkında bilgi alabilirsiniz.